Pożegnanie Ambasadora RP Arkadego Rzegockiego z Polonią

Szanowni Państwo,

Drodzy Przyjaciele,

25 października 2023 roku miałem zaszczyt złożyć listy uwierzytelniające Prezydenta RP na ręce Prezydenta Irlandii. Od tego momentu mogłem działać bez ograniczeń jako Ambasador RP, pełniąc najlepiej jak potrafię tę zaszczytną i ważną funkcję. Data złożenia Listów jest nie tylko symboliczna, ale pozwala kierownikowi placówki działać, bez żadnych ograniczeń, które w Irlandii są znaczące, podobnie zresztą do wielu innych państw.

Cieszę się, że mogłem powrócić do Dublina, po tym jak wiele lat temu studiowałem na University College Dublin i prowadziłem badania nad doktoratem. Jak obliczyłem w mniejszym lub większym stopniu miałem zaszczyt współpracować z pięcioma moimi poprzednikami, nigdy więc nie traciłem kontaktu z Irlandią.

Przez ten niecały rok udało się nam wraz z zespołem Ambasady z jednej strony kontynuować działania poprzedników, a z drugiej nadać relacjom polsko-irlandzkim nowej dynamiki. Jestem przekonany, że w kolejnym roku dyplomatycznym będziemy świadkami jeszcze większego zbliżenia pomiędzy Polską i Irlandią, czego zwiastunem i wyrazem będzie planowanych kilka spotkań na najwyższych szczeblach między naszymi państwami już jesienią bieżącego roku.

Jesteśmy dumni z nowej dynamiki, jaką zyskuje współpraca ekonomiczna. To m.in. zasługa faktu, że po raz pierwszy polskie firmy uczestniczyły w National Construction Summit – Narodowych Targach Budowlanych i to od razu będąc złotym partnerem wydarzenia, a nasze imponujące stoisko otwierał gospodarz irlandzki, odpowiedzialny m.in. za mieszkalnictwo minister Darragh O’Brien. Także po raz pierwszy polskie firmy technologiczne i start-upy wzięły udział w Dublin Tech Summit. Nasze stoisko zaraz po oficjalnym otwarciu targów odwiedził minister Dara Calleary, który w ciągu roku dwukrotnie był w Polsce. Już widoczne są owoce tych wydarzeń, a jedna z polskich firm przygotowuje się do budowy fabryki na Zielonej Wyspie. W obu tych wydarzeniach niezwykle ważna była współpraca naszej Ambasady z ZBH w Londynie. Tak więc coraz bliższym relacjom politycznym, towarzyszą coraz bliższe więzi ekonomiczne.

Ogromną rolę w społeczeństwie irlandzkim odgrywa polska diaspora, pomimo że mniejsza niż kilka czy kilkanaście lat temu, wciąż pozostaje największą mniejszością w Irlandii. Jesteśmy dumni z aktywności znakomitych polskich szkół, polskich organizacji, klubów sportowych, bibliotek czy harcerstwa. W wielu miastach już tradycyjnie Polonia brała udział w paradach z okazji Dnia Św. Patryka a także organizowała wspaniałe wydarzenia takie jak festiwale PolskaEire, Polish Heritage Days, Szkolne Olimpiady czy Mini Mistrzostwa świata w piłce nożnej.

Także dzięki działaniom Polonii, coraz mocniej jest obecna w Irlandii polska kultura, polski język, który jest nauczany w wybranych irlandzkich szkołach, oraz można go zdawać na irlandzkiej maturze. Polski język, kultura, historia, ekonomia odgrywają coraz większą rolę także na irlandzkich uczelniach. W Trinity College Dublin – najstarszej irlandzkiej uczelni – od tego roku akademickiego będzie możliwość studiowania języka polskiego jako drugiego kierunku wiodącego. Do wybranych kierunków studiów można będzie dobrać zajęcia z języka polskiego oraz wiedzy o kulturze polskiej i Polsce współczesnej. Od grudnia uczelnia będzie miała aż czterech wykładowców języka polskiego i kultury polskiej. Naszą ambicją jest utworzenie na stałe katedry języka i kultury polskiej na TCD. Tutaj niezwykle istotna jest współpraca z NAWA.

Kontynuowaliśmy także bliską współpracę z innymi uczelniami, gdzie organizowane były wykłady, dyskusje dotyczące współczesnej Polski, ekonomii, nauk ścisłych czy historii. Zainicjowane przeze mnie wykłady „Polska wczoraj i dziś” kontynuacja „Wykładów Łukasiewicza”, wystawy o prof. Janie Łukasiewiczu jak i Pawle Edmundzie Strzeleckim, były obecne na m.in. University College Dublin, Dublin City University, Trinity College Dublin, University College Cork, University of Galway, University of Limerick czy Technological University of the Shannon.

Ważną kwestią jest coraz bliższa i coraz bardziej aktywna współpraca polskich uczelni z irlandzkimi, jako przykład można podać Uniwersytet Jagielloński, który wraz z UCD współpracuje w ramach Una Europa, czy SGH, które ma bliską współpracę z UCD Michael Smurfit Graduate Business School. Cieszy także fakt, że co roku coraz więcej Irlandczyków wybiera studia w Polsce, a największą popularnością cieszą się studia medyczne oraz weterynaryjne.

Gościnne wykłady dotyczące Polski prezentowali w ostatnim roku m.in. Roger Moorhouse, Marcin Piątkowski, Alistair Harrison, w jesiennym Dublińskim Festiwalu Historycznym, tym razem udział weźmie Clare Mulley, która będzie opowiadać o swojej ostatniej książce poświęconej Elżbiecie Zawadzkiej ps. „Zo”. Także ja miałem okazję brać udział w wielu spotkaniach, debatach i wykładach na irlandzkich uczelniach.

Promowaliśmy w tym roku postacie łączące nasze oba narody takie jak Paweł Edmund Strzelecki, którego humanitarna działalność pozwoliła ocalić co najmniej 200 tysięcy dzieci podczas Wielkiego Głodu, wybitnego logika, filozofa prof. Jan Łukasiewicz, czy Konstancję Markiewicz, rewolucjonistkę, walczącą o niepodległość Irlandii.

W tym roku położyliśmy nacisk na przypomnienie postaci Kazimierza Markiewicza. Jego 150 rocznica urodzin była obchodzona uroczyście w National Gallery of Ireland, w National Library of Ireland oraz w United Arts Club, którego Markiewicz był współzałożycielem.

Z kolei wielce zasłużony dubliński Dom Polski zorganizował wraz z ambasadą wystawę nieznanych wcześniej fotografii Konstancji Markiewicz, które czekały aż 120 lat na pierwszą publiczną prezentację. Na wystawie znalazły się także kopie dokumentów pokazujące, że irlandzka bohaterka, pierwsza kobieta minister na świecie (nie licząc rządu bolszewickiego), pierwsza kobieta wybrana do Izby Gmin, wystąpiła w 1921 roku z prośbą o polskie obywatelstwo i je otrzymała.

Kolejny rok, w samym centrum Dublina mogliśmy w prestiżowym Irish Film Institute zobaczyć wybitne polskie filmy oraz spotkać się z reżyserami i aktorami podczas festiwalu Kinopolis.

Inspirowaliśmy współpracę lub zacieśnianie współpracy między irlandzkimi i polskimi instytucjami kultury. Efekty widać na wystawach, konferencjach organizowanych przez poszczególne instytucje szczególnie np. IMMA – Irish Museum of Modern Art.

Placówka była jednym z inicjatorów wspólnego z irlandzkim ministerstwem spraw zagranicznych (Department of Foreign Affairs, DFA) świętowania 20-lecia poszerzenia UE o 10 państw w 2004 roku. Podczas pięknej uroczystości główny nacisk położony był na przypomnienie niezwykłego poematu autorstwa wybitnego irlandzkiego noblisty Seamusa Heaneya, napisanego z tej okazji i odczytanego przez niego po raz pierwszy właśnie 20 lat temu.

Placówka jeszcze przed 1 maja 2024 rozpoczęła kampanię przypominającą związki wielkiego i niezwykle popularnego w Irlandii poety z polską literaturą, kulturą, ze znajomością polskich poetów, a szczególnie Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Wisławy Szymborskiej, Stanisława Barańczaka. Wybitna pisarka i wdowa po Seamuesie – Marie Heaney była moim częstym gościem i zawsze ze wzruszeniem wraz ze swoimi synami i córką wspominała Polskę i relacje Seamusa Heaneya z Polską, Krakowem i polskimi pisarzami. Jak powiedziała Marie: „Polska dla Seamusa była najważniejsza – w domyśle po Irlandii”. Promowaniu wiedzy o Kazimierzu Markiewiczu, o związkach Seamusa Heaneya z Polską pomagały także moje artykuły opublikowane w „The Irish Times” czy „The Irish Catholic”.

Organizowaliśmy liczne spotkania z pisarzami najczęściej we współpracy z Literature Ireland, Trinity Centre for Literature and Cultural Translation oraz EUNIC: z Sebastian Barry’m, Johnem Banville, Rafałem Wojasińskim, etc.

Ważnym i nowym elementem było promowanie wiedzy o jednym z najstarszych w Polsce (o ile nie najstarszym) manuskrypcie z VIII wieku, który ma wyraźne, mocne irlandzkie wpływy, a który obecnie przechowywany jest na Wawelu, a wcześniej przez wiele stuleci w klasztorze w Tyńcu. Stąd prośba skierowana do benedyktynów w Glenstal Abbey oraz do naukowców z UCC, szczególnie prof. Małgorzaty Krasnodębskiej-D’Aughton oraz O. Jarosława Kurka OSB, o badanie irlandzkich wątków w zdobnictwie i treści tych 27 kazań, które prawdopodobnie pojawiły się w Tyńcu w XI wieku, być może w związku z pierwszym opatem Aaronem oraz niewykluczone, że miały wpływ na początki naszej państwowości.

To jest ważny historyczny wątek warty dalszego badania, rozszerzający także irlandzkie spojrzenie na mapę średniowiecznej Europy.

Mocny nacisk był kładziony na kwestie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Istnienie polsko-irlandzkiego batalionu w Libanie i jego bardzo pozytywne doświadczenia są dobrym punktem odniesienia.

Podobnie poważne polskie podejście do spraw obronnych było ilustrowane obecnością polskiego Okrętu Wojennego ORP Kontradmirał Xawery Czernicki, który przez pół roku przewodził misji NATO. Podobną rolę spełniali polscy eksperci biorący udział w spotkaniach dyskusjach na temat dezinformacji i cyberbezpieczeństwa.

Polska i Irlandia mocno wspierają Ukrainę, sama Irlandia przyjęła ponad 100 tys. ukraińskich uchodźców.

​Podsumowując, istnieje ogromny potencjał w każdej z wymienionych sfer. Politycznej – bliższe relacje bilateralne, ale i większa współpraca w organizacjach międzynarodowych, szczególnie w UE czy w ONZ.

W sferze ekonomicznej najwyższy czas na zwiększenie intensywności relacji, wzajemnych inwestycji i wymiany handlowej. Sfera bezpieczeństwa, współpraca militarna wydaje się oczywistością, Polska powinna nadal być krajem dającym dobry przykład innym. Rola polskiej kultury, historii, literatury będzie rosnąć, jeśli w dalszym ciągu będziemy w stanie tak skutecznie pokazywać wspólnotę losu poprzez poszczególne postaci czy wydarzenia historyczne.

Cały czas trzeba i warto wspierać Polonię, która w życiu irlandzkim odgrywa coraz większą rolę i co ważne, jest naszą wizytówką i wielkim promotorem wiedzy o Polsce. Dużo pracy wymaga pokazanie, że Polska jest znakomitą destynacją wakacyjną. Najwyższy czas, żeby oprócz Hiszpanii, Irlandczycy zaczęli wybierać polskie morze, polskie jeziora, polskie lasy i polskie góry, a także piękne polskie miasta, miasteczka i malownicze wsie. Warto zachęcać poszczególne regiony, aby skutecznie się promowały. W ostatnich miesiącach Ambasada pomagała w promocji województwa lubelskiego oraz małopolskiego.

Chciałbym przy tej okazji złożyć ogromne podziękowania moim współpracownikom w Ambasadzie RP w Dublinie, szczególnie tym, których praca jest często niewidoczna, a przyczynia się do profesjonalnego i skutecznego realizowania naszych zadań. Dziękuję także polskiej diasporze i coraz liczniejszym irlandzkim przyjaciołom Polski. To również dzięki Wam, relacje irlandzkie-polskie są tak dobre, a będą jeszcze lepsze.

Arkady Rzegocki

Ambasador RP w Irlandii

FOTO: facebook.com/RzegockiArkady; facebook.com/irishpolishsociety; facebook.com/poskdublin; facebook.com/PLinIreland