Pławniowice to mała miejscowość położona na północny zachód od Gliwic. Znajduje się ona tuż przy autostradzie A4. Wielu przyjezdnych przyciąga swoją architektoniczną perełką, jaką jest malowniczy Zespół Pałacowo-Parkowy pochodzący z końca XIX wieku. Również i w okolicy nie zabrakło celtyckich akcentów.
Historia zamku opisywana była już w 1317 roku w polskich kronikach. Jego ranga wzrosła, kiedy dobra rycerskie zakupił w 1737 roku Jan Paweł II von Stechow. Był on w Pławniowicach pierwszym landratem, czyli starostą powiatu gliwicko-toszeckiego, po zajęciu Śląska przez Prusy. W roku 1798 majątek przejął hrabia Karol Franciszek von Ballestrem, którego matką była Maria Elżbieta Augusta von Stechow, a ojcem Giovanni Battista Angelo Ballestrero, oficer wojska pruskiego pochodzący z włoskiego Piemontu. Był on protoplastą śląskiej linii rodu Ballestrem.
Od tego czasu aż do stycznia 1945 roku dobra pławniowickie wraz z pozostałymi rudzko-biskupickimi pozostawały w rękach rodziny Ballestrem. Obrała sobie ona Pławniowice za swą rodową siedzibę, wznosząc tu w latach 1882-1885 wspaniały pałac. Zaprojektowanie i budowę tego obiektu w miejsce wcześniejszego, zbudowanego w 1737 roku, zlecił hrabia Franciszek Ballestrem mistrzowi budowlanemu Konstantynowi Heidenreich z Kopic k. Grodkowa.
Pałac jest budowlą trójskrzydłową i prezentuje styl neomanieryzmu niderlandzkiego. Cechuje go specyficzne zróżnicowanie kolorystyczne i fakturowe murów, szczególnie kamiennych detali i czerwonych ceglanych płaszczyzn ścian. Dachy budynku zdobią liczne wieże, wieżyczki, iglice i lukarny. Wokół pałacu rozciąga się park ze starannie dobranym drzewostanem.
Pałac Ballestremów przechodził różne koleje losu. Na początku 1945 roku ówczesny właściciel, hrabia Mikołaj Ballestrem, zmuszony był opuścić Pławniowice przed nadchodzącą Armią Czerwoną. Krótko stacjonował w budynku pałacowym marszałek Iwan Koniew. Po wojnie obiekt został przekazany do dyspozycji władz kościelnych. W Pławniowicach została ustanowiona samodzielna parafia z własnym kościołem parafialnym i plebanią, w dawnej kaplicy pałacowej i w zachodnim skrzydle pałacu. Pozostałe pomieszczenia przeznaczono na klasztor, dla przesiedlonych ze Lwowa sióstr benedyktynek od Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu, które przebywały tu do 1976 roku.
Jesienią 1993 roku rozpoczęto kapitalny remont pałacu, który został wpisany już w rejestr zabytków. Wymienione wówczas zostały: konstrukcja i pokrycie dachów oraz belki stropowe poszczególnych kondygnacji budynku. Oczyszczono i naprawiono elewacje, mury i fundamenty. Założono wszystkie nowe instalacje wewnętrzne i zewnętrzne, odnowiono stolarkę okienną i drzwiową.
Pławniowicki pałac położony jest w miejscu zacisznym, przy małej rolniczej wiosce, daleko od fabryk i wielkomiejskiego hałasu. Otoczony jest on rozległym parkiem z pięknymi, unikalnymi okazami drzew i krzewów oraz lasami. W pobliżu znajduje się zalew, powstały jako wyrobisko popiaskowe. Podejrzewa się, że zostało ono wyrobione przez Celtów, którzy w tym miejscu wytwarzali szkło. Archeolodzy odnaleźli tutaj bowiem szlakę szklaną, czyli bardzo silnie przetopione grudki szkła, będące odpadami po działalności warsztatu. Wszystko to sprawia, że wspomniany pałac, po remoncie i modernizacji, zaczął pełnić funkcję Ośrodka Edukacyjno-Formacyjnego Diecezji Gliwickiej.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
foto: Lestat (Jan Mehlich), Pałac Ballestremów w Pławniowicach, Wikipedia, domena publiczna, CC-2.5
Redakcja portalu informuje:
Wszelkie prawa (w tym autora i wydawcy) zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione.