Krzyż celtycki i jego znaczenia

Czym różni się od krzyża gotyckiego lub jerozolimskiego?

Forma krzyża czteroramiennego umieszczonego w okręgu była od wieków stosowana przez wyznawców religii przedchrześcijańskich, symbolizując wianki celtyckie, tzw. ruta. Współcześnie, krzyż celtycki uważany jest za jeden z symboli chrześcijan, najczęściej zamieszkujących Szkocję i Irlandię. Przede wszystkim jednak, stał się symbolem celtyckiego chrześcijaństwa.

Krzyż umieszczony w okręgu, zwany też krzyżem słonecznym, od najdawniejszych czasów symbolizował słońce. Koło przecięte dwoma prostopadłymi do siebie osiami to jeden z najstarszych symboli solarnych Indoeuropejczyków. Symbol ten występuje nie tylko u Celtów. Podobny motyw pojawia się np. wśród Słowian wschodnich. Miał on m. in. chronić ludzi przed niepowodzeniem, jednocześnie zwiększając pewność siebie i poczucie własnej wartości.

W północno-zachodniej Europie czasów pogańskich stał się atrybutem nordyckiego boga Odyna. Kształt ten przejęli później chrześcijanie, nieco go modyfikując. Ramiona krzyża zostały wydłużone tak, aby wystawały poza okrąg. Miało to na celu upodobnienie krzyża celtyckiego do krzyża łacińskiego, znanego również jako klasyczny krzyż chrześcijański.

Krzyż celtycki jednak nie zawsze symbolizuje dobro. Prosty krzyż objęty kręgiem, jest stosowany przez grupy neonazistowskie oraz ruch białej supremacji. Tradycja ta, wywodzi się z wykorzystywania krzyża celtyckiego przez norweskich, francuskich i bułgarskich nazistów podczas II wojny światowej.

Krzyż celtycki na tle innych krzyży wyróżnia się przede wszystkim umieszczeniem figury w okręgu symbolizującym pogański kult słońca. Obecnie Krzyż Celtów uznawany jest za jeden z symboli chrześcijańskich, choć po zaadaptowaniu przez Kościół Katolicki, jego wygląd uległ zmianie – pierwotnie krzyż znajdował się w obrębie okręgu, później jego ramiona zostały wydłużone tak, aby wystawały poza okrąg. W przeciwieństwie do innych krzyży, celtycki krzyż odnosi się bezpośrednio do kultu solarnego.

Jego odmiana, krzyż gotycki, to charakterystyczna forma krzyża, która symbolizowała połączenie między niebem a ziemią. Uważany jest za symbol mistyczny utożsamiany z magią i losem.

Krzyż grecki zaś, związany jest z czterema stronami świata. Wszystkie jego ramiona mają jednakową długość. Podobnie jak krzyż celtycki, niekiedy wpisywany był w okrąg, co miało symbolizować nie światło i cykl roczny, a uniwersalizm chrześcijaństwa. Linia pionowa utworzona przez ramiona miała obrazować działanie łaski, natomiast linia pozioma – działanie człowieka.

Z krzyżem greckim powiązany jest krzyż jerozolimski, który został stworzony na bazie krzyża laskowanego, uzupełnionego czterema małymi krzyżami greckimi, umieszczonymi w kątach.

Krzyż jerozolimski (chrześcijański) ma symbolizować pięć ran ukrzyżowanego Chrystusa, pięciu patriarchów oraz Chrystusa i cztery ewangelie, cztery kierunki świata, albo Ziemię Świętą i cztery królestwa.

Celtyckie wzory (nie tylko krzyż celtycki) cieszą się zainteresowaniem osób zafascynowanych dawną kulturą i wierzeniami Celtów lub ezoterycznym znaczeniem tych symboli. Dziś spotykany jest zarówno na cmentarzach, jak i w formie tatuaży, choć nie musi być wyrazem rasistowskich czy neonazistowskich przekonań. Tatuaże z celtyckim krzyżem często złożone są z pięknych ornamentów, stworzonych ze skomplikowanych plecionek i spiral, więc za wyborem takiego symbolu mogą stać po prostu upodobania estetyczne.

Symbole ochronne, podobnie jak omawiany tu krzyż celtycki, mające na celu trzymanie z daleka złych duchów i demonów, znane są w niemal każdej kulturze na świecie, ale to właśnie te pochodzące od Celtów cieszą się aktualnie największą popularnością.

Zuzanna Bieniada

FOTO: Krzyż celtycki, sitomon, Wikipedia, domena publiczna, CC BY-SA 2.0,
FOTO: Krzyż jerozolimski, symbol, AnonMoos, Melian , Wikipedia, domena publiczna,
FOTO: Krzyż gotycki, www.flaticon.com