Kiedy Luftwaffe zbombardowało Dublin

Na początku II wojny światowej w 1939 r. Irlandia oficjalnie ogłosiła swoją neutralność w konflikcie, a rząd uchwalił Emergency Powers Act (Ustawa o uprawnieniach nadzwyczajnych). Doszło do tego 3 września, tego samego dnia, w którym Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom po ich napaści na Polskę 1 września.

Wspomniana Ustawa dała rządowi Irlandii szerokie uprawnienia, w tym prawo do internowania, cenzury prasy i korespondencji pocztowej oraz kontroli gospodarki na czas wojny. Określano to eufemistycznie jako „stan wyjątkowy”.

Do lipca 1940 r., po podbojach militarnych Polski, Danii i Norwegii, a także Luksemburga, Belgii, Holandii i Francji, Wielka Brytania wraz z innymi narodami Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, takimi jak Kanada, Australia, Nowa Zelandia i inne brytyjskie terytoria zamorskie i kolonie na całym świecie, stanęła do walki przeciwko Niemcom.

Pomimo oficjalnej deklaracji neutralności w wojnie, Irlandia znalazła się w niepewnej sytuacji.

Chociaż stała się niezależna od Wielkiej Brytanii w 1922 r. wraz z utworzeniem Wolnego Państwa Irlandzkiego (Saorstát Éireann w jęz. irlandzkim), sześć hrabstw Irlandii Północnej (znanych również jako Ulster) pozostało częścią Wielkiej Brytanii, a Belfast był jednym z kilku brytyjskich miast, w tym Londynu, Manchesteru, Liverpoolu, Glasgow, Birmingham i wielu innych, zbombardowanych przez niemieckie siły powietrzne Luftwaffe, w latach 1940-41 podczas operacji militarnej znanej jako „The Blitz”.

Belfast został zaatakowany przez Luftwaffe w kwietniu i maju 1941 r. Najbardziej śmiercionośny atak miał miejsce we wtorek 15.04.1941 r. Wówczas ok. 200 bombowców Luftwaffe zaatakowało cele wojskowe i produkcyjne w mieście. W wyniku bombardowania zginęło blisko 900 osób, a 1500 zostało rannych, co dało jedną z największych liczb ofiar śmiertelnych pojedynczego nocnego nalotu bombowego operacji Blitz.

Zdarzały się jednak również liczne incydenty, w których Luftwaffe bombardowało terytorium w granicach niepodległego państwa irlandzkiego w miejscach, które znajdowały się w znacznej odległości od jego granicy z Irlandią Północną.

Pierwsze takie zdarzenie miało miejsce 26.08.1940 r., kiedy pięć niemieckich bomb zostało zrzuconych na hr. Wexford podczas nalotu, mającego miejsce w ciągu dnia. Jedna z bomb trafiła w Shelbourne Co-operative Creamery w mieście Campile, zabijając trzy kobiety. Niemiecki rząd przeprosił później za ten incydent, który przypisał błędowi pilota. W 1943 r. wypłacił rodzinom ofiar łącznie 9 tysięcy funtów odszkodowania, co było znaczną sumą pieniędzy w tamtym czasie, gdy średnie zarobki pracowników przemysłowych w Irlandii wynosiły w tym czasie ok. 3 funtów tygodniowo.

W serii innych incydentów w dniach 1-2 stycznia 1941 r. niemieckie bomby wybuchały w hrabstwach Meath, Louth, Kildare, Wexford i Wicklow, z których wszystkie znajdują się w pobliżu wschodniego wybrzeża Irlandii, wzdłuż trasy, którą leciałyby niemieckie samoloty, gdyby zmierzały w kierunku Irlandii Północnej. Ogólnie przyjmuje się, że incydenty były również spowodowane błędem pilota, jednak nie skutkowały ofiarami śmiertelnymi.

W innym zajściu, 2 stycznia, bomba spadła w rejonie Terenure w Dublinie. Nie odnotowano wtedy ofiar śmiertelnych.

Jednak również 2 stycznia, w Knockroe w hr. Carlow, bomba zniszczyła budynek gospodarczy, zabijając trzy osoby i raniąc dwie inne.

Dzień później, 3 stycznia Dublin został ponownie zaatakowany przez Luftwaffe bombami spadającymi na Donore Terrace, w pobliżu South Circular Road, które raniły 20 osób, ale nie spowodowały ofiar śmiertelnych.

Jednak najbardziej śmiercionośne okrucieństwo zadane neutralnej Irlandii podczas II wojny światowej miało miejsce w nocy 31.05.1941 r., kiedy to między godziną 01:55 a 02:10 Luftwaffe zrzuciło cztery 500-funtowe bomby na obszar North Strand i Summerhill w Dublinie po północnej stronie miasta. W wyniku bombardowania zginęło 28 osób, 90 zostało rannych, a blisko 300 domów zostało uszkodzonych lub zniszczonych.

Bombardowanie North Strand wywołało szok wśród irlandzkiej ludności, a także zwróciło uwagę międzynarodowych mediów, jako szokujący przykład lekceważenia przez Niemcy statusu Irlandii jako kraju neutralnego w wojnie.

W następstwie tragedii Irlandzki Czerwony Krzyż zapewnił awaryjne schronienie mieszkańcom w Mansion House w Dublinie oraz w salach parafialnych w całym mieście.

Uszkodzone domy zostały następnie naprawione tam, gdzie było to możliwe, a osoby bezdomne w wyniku bombardowania zostały przeniesione do osiedli mieszkaniowych zlokalizowanych w pobliskich obszarach Cabra i Crumlin.

Właścicielom domów i firm, których mienie zostało uszkodzone lub zniszczone, przyznano odszkodowanie na mocy ustawy Neutrality (War Damage to Property) Act z 1941 r. Władze miejskie Dublin Corporation nabyły dwa obszary, w których zniszczenia spowodowane bombardowaniem były najpoważniejsze. Później usunięto gruzy i wybudowano tam nowe mieszkania socjalne.

Zdjęcia zniszczeń spowodowanych bombardowaniem North Strand zostały zamówione przez Dublin Corporation jako dowód do oceny roszczeń ubezpieczeniowych. Zlecenie wykonania fotografii zostało powierzone lokalnemu fotografowi, Henry’emu McCrae, który rozpoczął pracę 4.09.1941 r. i kontynuował ją do końca października.

Obszerna i imponująca kolekcja zdjęć McCrae’a dokumentowała nie tylko zniszczone budynki w okolicy, ale także determinację mieszkańców, którzy kontynuowali swoją codzienną pracę, a także małe dzieci, które bawiły się w gruzach zdewastowanych ulic.

Oryginalne fotografie są obecnie przechowywane w Dublin City Library & Archive, ale można je również obejrzeć online pod poniższym linkiem: https://northstrandbombing.ie/photographic-collection.

Jednak ponad 83 lata po tych wydarzeniach pozostają pytania, czy zamach bombowy w North Strand był rzeczywiście przypadkiem, czy też jego celem było ostrzeżenie rządu irlandzkiego, aby powstrzymał się od udzielania pomocy Irlandii Północnej, tak jak to miało miejsce po śmiertelnym ataku bombowym w Belfaście sześć tygodni wcześniej w połowie kwietnia, kiedy rząd irlandzki wysłał kilka brygad strażaków, aby pomóc lokalnym władzom w Belfaście.

Inna teoria głosi, że faktycznym celem bombowców Luftwaffe były linie kolejowe Dublin-Belfast, aby uniemożliwić szybki transport ludzi i materiałów między dwoma miastami.

Co więcej, fragmenty zachowanych zdjęć lotniczych Luftwaffe wykonanych w 1940 r. pokazują, że Niemcy zdobyli już szczegółową wiedzę na temat Dublina i okolic oraz z dużą dokładnością zidentyfikowali dokładne lokalizacje obiektów wojskowych i przemysłowych w regionie, w tym szczegółowe zdjęcia przedstawiające obszar portu w Dublinie i stocznię Liffey.

Dlatego też sugerowano, że mógł to być zamierzony cel Luftwaffe w noc bombardowania, a nie obszar mieszkalny bez celów o jakiejkolwiek wartości militarnej.

Na szczęście, kilka tygodni po bombardowaniu North Strand, niemieckie naloty bombowe na cele w Wielkiej Brytanii znacznie się zmniejszyły po rozpoczęciu 22 czerwca 1941 r. niemieckiej inwazji na Związek Radziecki pod kryptonimem Operacja Barbarossa.

W grudniu 1941 r., po japońskim ataku na amerykańską marynarkę wojenną w Pearl Harbor na Hawajach, Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny przeciwko Japonii, Niemcom i innym krajom Osi, ale wojna zakończyła się w Europie dopiero w maju 1945 r., a w sierpniu 1945 r. w regionie Pacyfiku, po kapitulacji Japonii w następstwie zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki przez amerykańskie siły powietrzne.

Po wojnie rząd nowo powstałej Republiki Federalnej Niemiec wziął odpowiedzialność za nalot bombowy na North Strand i do 1958 r. wypłacił w ramach reparacji wojennych Irlandii odszkodowanie w wysokości 327 tysięcy funtów.

RB

FOTO: Henry McCrae, fair use, © Dublin City Council