Kartak – Święty z Lismore

Kartak, znany jako Carthach, Carthach the Younger, Carthagus lub Carthage, irlandzki biskup, a później święty, wywodził się z niewielkiego irlandzkiego miasteczka o nazwie Lismore (hr. Waterford). Przyszedł na świat mniej więcej w roku 555. Zmarł 14 maja 637 również w Lismore.

Z ludu Ciarraighe

Urodził się w około 555 roku jako Mo Chutu mac Fínaill, a zwany był potocznie przez rodziców Mochuta (Mochuda). Wywodził się on z ludu Ciarraighe zamieszkującego obszar obecnego hrabstwa Kerry, które znajduje się na południu Szmaragdowej Wyspy. Swoją młodość Kartak spędził jako pasterz świń, dlatego też, gdy został on irlandzkim świętym nazywany był często, „świńskim świętym” lub „świętym od świń”. Pasał on wspomniane stada zwierząt niedaleko Castlemaine, gdzie podobno objawiła mu się postać świętego Jana Chrzciciela, który opowiedział mu prawdy o Jezusie Chrystusie.

Lud Ciarraighe

Ludzie Ciarraighe w Irlandii stanowili warstwę społeczną mieszkańców wsi, którzy obłożeni byli pańszczyzną. Pańszczyzna jest rodzajem renty feudalnej, świadczonej przez chłopów na rzecz pana feudalnego, czyli innymi słowy na rzecz właściciela ziemskiego. Działo się tak dlatego, iż ustalone wcześniej prawo do „ziemi własnej” przypadające na „pana”, wymagało jej uprawy, którą musieli uskuteczniać okoliczni chłopi.

Ustalony wymiar świadczonej pracy

Chłopi pracowali na tej ziemi w wymiarze ustalonym jednostronnie, czyli rzecz jasna przez właściciela tejże ziemi, według norm zwyczajowych lub prawnych. Na samym początku prawa feudalnego, podstawą odrabiania pańszczyzny było posiadanie przez chłopów gospodarstw na ziemiach pańskich. Z biegiem czasu, świadczenie pańszczyzny wynikało z samego poddaństwa, na podstawie którego do odrobienia pańszczyzny przymuszono nawet tych chłopów, którzy wcale nie posiadali ziemi.

Tacy biedni chłopi bez ziemi, nazywani byli w Szmaragdowej Wyspie „mali”. Właśnie „mali” nie posiadali prawa do żadnego sprzeciwu, a swoją pracę rozpoczynali u pana każdego dnia o świcie, a kończyli ją o zmroku.

Mniej więcej około południa była ustanowiona przerwa na posiłek, który rzecz jasna należało zabrać sobie z domu, ponieważ bogaty pan nie zapewniał go robotnikom na swojej roli. Nawet doszło do tak zwanych „dniówek absurdalnych”. A polegało to na tym, iż lud wiejski musiał w tygodniu odpracować na roli pańskiej dwanaście dniówek, w czasie siedmiodniowego tygodnia pracy.

Jak zatem widzimy, lata młodzieńcze Kartaka, a także jego rodziny nie należały do najlżejszych.

Miasto Kartaka

Lismore, czyli miejsce, gdzie narodził się Kartak, było niewielkim miasteczkiem usytuowanym na południu Irlandii. Leży ono nad rzeką Munster Blackwater. Jednym z najbardziej atrakcyjnych zabytków jest znajdujący się tuż nad brzegiem rzeki w otoczeniu malowniczego parku przepiękny zamek. Zamek ten bardzo często zmieniał swoich właścicieli, a w wieku szesnastym jego ostatecznymi właścicielami byli hrabiowie z Cork. W XIX stuleciu, wspomniany zamek został gruntownie przebudowany. Otrzymał wygląd w stylu gotyckim według projektu znanego angielskiego architekta Williama Atkinsona.

Wiedza o Jezusie Chrystusie

Widząc swoje bardzo ubogie życie, a przy okazji nie sądząc, że los będzie kiedykolwiek dla niego łaskawszy, Kartak postanowił zgłębić dokładniej wiedzę o Jezusie Chrystusie, którą to zaczerpnął od Jana Chrzciciela, podczas wspomnianej wizji.

Od pielgrzymujących blisko jego domu ludzi, Kartak zasięgnął informacji, gdzie znajduje się najbliższa wspólnota chrześcijańska. Dowiedziawszy się wszystkiego, wstąpił do wspólnoty mniszej, gdzie spotkał się on ze świętym Kartakiem Starszym, którego nazywał mistrzem.

I w tym miejscu trwają spory wśród historyków, którzy uważają, że to od Kartaka Starszego, młody członek wspólnoty, nazwał się Kartak Młodszy. Inni historycy natomiast sądzą, że do swojego imienia Kartak po prostu przyjął jedynie przymiotnik „Młodszy”.

Wszyscy mówili na niego „Młody”

Młodzieniec, od tego momentu zaczął używać imienia Kartak Młodszy a zwyczajowo nazywano go po prostu „Młodym”. Był on osobą nie posiadającą nawet w najmniejszym stopniu umiejętności pisania i czytania, zatem początkowo we wspomnianej wspólnocie pełnił rolę posługacza. Jego codziennym zajęciem było mycie podłóg w klasztorze.

Po zdobyciu odpowiedniego wykształcenia, Kartak przyjął święcenia kapłańskie.

Od 580 roku postanowił wieść życie pustelnicze w Kiltallagh. Tam podobno doświadczył kolejnej wizji Jana Chrzciciela, z którym nawet prowadził konwersację na temat Jezusa i jego ofiary na krzyżu. Jan Chrzciciel miał zachęcać Kartaka, aby ten czytał Biblię, a w szczególności księgę Izajasza, gdzie opisana jest dokładnie ofiara Jezusa… On twoje choroby i niemoce poniósł na krzyż…

Zazdrość biskupów

Mniej więcej od roku 594, Kartak będąc przymuszony przez zazdrosnych o jego popularność biskupów, przestał już być pustelnikiem i przeniósł się do Bangor w Irlandii Północnej. Namówiony przez świętego Kongala, Kartak powrócił jednak na południe kraju. Tym razem zamieszkał w Kilcarragh, a następnie w Waterford, a później w Clonfert-molua i Lynally. W 595 roku Kartak założył klasztor w Raithean, w którym wprowadził dla mnichów tejże wspólnoty bardzo surową regułę.

Jako opat

Kartak był opatem tej założonej przez siebie wspólnoty przez czterdzieści lat. Namówiony przez innych mnichów tutejszy książę wypędził mnichów Kartaka, którzy wraz z nim znaleźli schronienie w Lismore.

Tutaj też nad rzeką Blackwater w 635 roku założyli nowy klasztor. Tym razem Kartak zostal pierwszym biskupem w Lismore.

Zmarł właśnie tutaj dnia 14 maja 637 roku. Jego grób, został dopiero znaleziony w 1891 roku.

Kartak został kanonizowany w 1902 roku przez papieża Leona XIII. Dzień kultu świętego Kartaka w kościele katolickim przypada na 14 maja a w Irlandii 15 maja.

Ewa Michałowska- Walkiewicz

FOTO 1: Kartak przedstawiony na witrażu w katedrze w Lismore, trzyma pastorał biskupi i model opactwa Lismore, Sheila1988, domena publiczna CC 4.0

FOTO 2: https://www.facebook.com/glencairnabbey, drewniana rzeźba św. Kartaka autorstwa Johna Hayesa stoi w parku Millennium w Lismore.