John McCormack

Chłopiec z Athlone, który stał się światowej sławy tenorem

Po południu 18.05.1903 r. sala koncertowa w Dublinie wypełniła się tysiącami ludzi. Był to siódmy irlandzki Feis Ceoil (irl. Festiwal Muzyki), coroczny festiwal muzyki klasycznej a zarazem konkurs, z udziałem irlandzkich wykonawców i kompozytorów.

Choć publiczność o tym nie wiedziała, historia miała właśnie zacząć się tworzyć. W rogu, niedaleko sceny, stało czternastu zdenerwowanych śpiewaków tenorowych czekających na znak.

W tamtej chwili na scenę wyszedł William Rathborne, doświadczony śpiewak i oczekiwany faworyt do zwycięstwa w konkursie tenorów solowych. Przy akompaniamencie fortepianu zaśpiewał dwa utwory wybrane przez sędziów konkursu. Oklaski były zabronione, ale gdy schodził ze sceny, gratulacyjne gesty publiczności i promienne uśmiechy wskazywały, że jest w czołówce.

Następny był 19-letni John McCormack. Jeśli młodzieniec był zdenerwowany, to tego nie okazywał, choć zapewne myślał o tym, jakim jest szczęściarzem, biorąc udział w najbardziej prestiżowym konkursie muzycznym w Irlandii.

Zaledwie kilka tygodni wcześniej przyjaciel rodziny McCormacka, dr Dudley Forde, zasugerował, że chłopak powinien wziąć udział w Feis Ceoil. Rodzina nie była jednak zamożna, a opłata za udział w konkursie wynosiła dziesięć szylingów, co w tamtych czasach było sporą sumą. Ale Forde, wierząc w talent młodego człowieka, zaproponował, że zapłaci za niego. W ten sposób nieświadomie zmienił bieg muzycznej historii.

Kiedy wywołano nazwisko McCormacka, ciemnowłosy chłopak wszedł na scenę i podszedł do fortepianu, przy którym czekał akompaniator Hamilton Harty. Jak wspominał McCormack po latach w swojej biografii, pianista był zmęczony i nie mógł doczekać się końca konkursu. A ponieważ, zdaniem Harty’ego, Rathborne z pewnością miał zostać zwycięzcą, zaczął grać utwór „Tell Fair Irene” w tempie dwukrotnie szybszym niż normalne.

Po chwili McCormack przerwał mu prosząc go, aby zagrał utwór o połowę wolniej.

Pianista uśmiechnął się do zdeterminowanego młodzieńca i zaczął grać utwór od początku we właściwym tempie. Mocny głos McCormacka, połączony z emocjonalną interpretacją, a także jego prezencja sceniczna, natychmiast urzekły publiczność. Kiedy skończył pieśń, wśród zwykle stonowanej publiczności rozległy się oklaski.

To właśnie McCormack otrzymał tego popołudnia złoty medal w kategorii solista tenor, co zapoczątkowało jego podróż do światowego uznania jako wielkiego tenora i uczyniło go jednym z najpopularniejszych i najbogatszych irlandzkich wykonawców swojego pokolenia.

John Francis McCormack urodził się 1.06.1884 r. w Athlone w hr. Westmeath. Był drugim synem i piątym z jedenastoroga dzieci (z których pięcioro zmarło w wieku niemowlęcym lub dzieciństwie) Andrew McCormacka i jego żony Hannah Watson, którzy pochodzili z Galashiels w Szkocji. John, podobnie jak całe jego rodzeństwo, urodził się w małym kamiennym domku. Jego ojciec był zatrudniony jako brygadzista w lokalnej przędzalni wełny w Athlone.

W wieku 14 lat, podczas uczęszczania do Summerhill College w Sligo w ramach stypendium, McCormack dał swój pierwszy płatny koncert jako śpiewak. Zarobił wtedy cztery szylingi za występ na dwóch koncertach w mieście. Było to imponującą sumą, jak na młodego chłopca.

Później, po przeprowadzce rodziny McCormacków do Dublina, John poznał Vincenta O’Briena, dyrektora chóru w St. Mary’s Pro-Cathedral, który natychmiast dostrzegł potencjał wokalny Johna i zgodził się udzielać mu lekcji śpiewu za darmo. Wcześniej jedynymi nauczycielami śpiewu McCormacka byli jego rodzice, którzy sami byli utalentowanymi wokalistami, ale ich wiedza muzyczna była ograniczona.

Chociaż początkowym planem na przyszłość McCormacka było zostanie urzędnikiem państwowym, zdobycie złotego medalu w Feis Ceoil przekonało go, że powinien kontynuować profesjonalną karierę muzyczną.

W 1904 r. po raz pierwszy młody tenor udał się do Stanów Zjednoczonych i zaśpiewał na Międzynarodowej Wystawie w St. Louis, zarabiając niezwykłą sumę 50 dolarów tygodniowo.

W 1905 r. usłyszał słynnego śpiewaka operowego Enrico Caruso występującego w operze Pucciniego „Cyganeria” w teatrze Covent Garden w Londynie. Tego wieczoru McCormack siedział w pierwszym rzędzie i przeżył jedną z najbardziej pamiętnych chwil w swoim życiu. Po latach, wspominając ten występ Caruso, napisał: „To była najlepsza lekcja, jaką do tej pory otrzymałem i bodziec, którego nie da się opisać. Dźwięk głosu Caruso pozostawał w moich uszach przez wiele miesięcy”.

Wkrótce potem McCormack udał się do Mediolanu, aby otrzymać instrukcje od nauczyciela śpiewu Vincenzo Sabatiniego. Pod okiem Sabatiniego McCormack doskonalił swoją technikę wokalną oraz znacznie poprawił kontrolę oddechu.

W 1906 r. McCormack poślubił Lily Foley, z którą miał syna Cyrila i córkę Gwendolyn.

W 1907 r., dwa lata po obejrzeniu występu Caruso w Covent Garden, McCormack sam tam występował, stając się najmłodszym w historii teatru głównym śpiewakiem tenorowym. Wystąpił w operze Mascagniego „Cavalleria Rusticana”.

McCormack nie lubił jednak „aktorskiego” aspektu opery, tj. konieczności odgrywania postaci w ramach produkcji operowej i wymaganego dodatkowego czasu na przygotowania. Zawsze uważał się przede wszystkim za śpiewaka, a nie aktora.

Chociaż występował w wielu produkcjach operowych, McCormack szybko zdał sobie sprawę, że może przyciągnąć publiczność tylko z towarzyszącym mu skrzypkiem, Fritzem Kreislerem, a co więcej, może w ten sposób zarobić więcej pieniędzy.

Charyzmatyczny irlandzki tenor zachwycał publiczność wszędzie tam, gdzie występował, podróżując po Stanach Zjednoczonych, Europie, Australii i Azji. W ramach swojego ówczesnego repertuaru nadal śpiewał klasyczne utwory, w tym „Tell Fair Irene” Haendla, ale dodał także kilka popularnych ballad z epoki, które okazały się popularne wśród publiczności i zbudowały grono jego fanów.

Na szczęście dla McCormacka, jego sława zbiegła się w czasie z pojawieniem się nowego medium –radia, które szybko rozprzestrzeniało się w Stanach Zjednoczonych. McCormack stał się jedną z pierwszych w historii supergwiazd radiowych. Jego charakterystyczny głos był znany milionom ludzi, z których wielu nigdy w życiu nie uczestniczyło w koncercie muzycznym.

W międzyczasie wyłaniał się również przemysł nagraniowy, który produkował płyty gramofonowe. W trakcie swojej kariery McCormack dokonał setek nagrań. Jego najbardziej znane i komercyjnie udane nagrania powstały dla Victor Talking Machine Company (później znanej jako RCA Victor) w latach 10. i 20.

Był najpopularniejszym artystą, zaraz po tenorze Enrico Caruso.

Najbardziej znane przeboje McCormacka to „It’s a Long way to Tipperary” i „Mother Machree”. Śpiewał także wiele irlandzkich „nacjonalistycznych” piosenek, takich jak „God Save Ireland” i „The Wearing of the Green”, które bez wątpienia zjednały mu wielu irlandzko-amerykańskich fanów.

McCormack został obywatelem Stanów Zjednoczonych w 1917 r., w tym samym roku, w którym Stany Zjednoczone przystąpiły do pierwszej wojny światowej. Aby wesprzeć sprzedaż obligacji wojennych rządu USA (znanych jako „Liberty Bonds”), McCormack wystąpił kilka razy pro bono i szacuje się, że jego wysiłki pomogły sprzedać amerykańskiej publiczności obligacje o wartości ok. pół mln dolarów, z których bez wątpienia wielu było Amerykanami o irlandzkim pochodzeniu.

W latach 20. nadal regularnie śpiewał w radiu i był jednym z najlepiej opłacanych wykonawców w kraju. U szczytu swojej kariery McCormack zarabiał 200 tysięcy dolarów rocznie. A w 1929 r. dał koncert życia, kiedy studio filmowe Fox zapłaciło mu pół mln dolarów za zaśpiewanie jedenastu piosenek w filmie „Song o’ My Heart”. Pieniądze wykorzystał na zakup nieruchomości w Hollywood Hills, gdzie zbudował rezydencję, którą nazwał „San Patrizio” (po włosku Święty Patryk).

Bogaty ponad swoje najśmielsze marzenia, McCormack mógł pozwolić sobie na styl życia, który dziś kojarzy nam się z gwiazdami filmowymi i gwiazdami rocka.

Mądrze inwestował swoje pieniądze i w 1927 r. przeprowadził się do dużej posiadłości o nazwie Moore Abbey, położonej w Monasterevin w hr. Kildare. Posiadał także apartamenty w Londynie i Nowym Jorku oraz farmę w amerykańskim stanie Connecticut.

Jako zapalony miłośnik motoryzacji i koni, posiadał 13 samochodów Rolls-Royce, kilka koni wyścigowych, a także nabył dużą kolekcję dzieł sztuki.

McCormack był również człowiekiem o dużym apetycie. Dużo jadł, uwielbiał pić szampana, czasami wypijając kilka butelek w ciągu jednej nocy, a także dużo palił, co miało mieć poważne konsekwencje zdrowotne w późniejszym okresie jego życia.

Ale tak jak nienasycony był jego apetyt, był również znany ze swojej dobroczynności i hojności.

W rzeczywistości pracował tak wiele dla katolickich organizacji charytatywnych, że otrzymał trzy papieskie odznaczenia, a w 1928 r. został obdarzony tytułem „papieskiego hrabiego” przez papieża Piusa XI.

W latach 30. McCormack występował rzadziej, a w 1937 r. odbył pożegnalną trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych. W 1938 r., po powrocie do Wielkiej Brytanii, zagrał swój ostatni koncert w wypełnionej po brzegi Royal Albert Hall w Londynie, gdzie mógł być słyszany przez kilkutysięczną publiczność bez mikrofonu.

Później wystąpił publicznie jeszcze tylko dwa razy: na ślubie swojego syna i aby zebrać pieniądze dla Brytyjskiego Czerwonego Krzyża podczas II wojny światowej. Chciał kontynuować zbieranie funduszy, ale lekarz kazał mu zaprzestać, ponieważ jego stan zdrowia pogarszał się, a rozedma płuc, związana z wieloletnim paleniem, stała się dużym obciążeniem.

Wrócił do Dublina i wiosną 1944 r. pełnił funkcję sędziego w Feis Ceoil, wydarzeniu, które zapoczątkowało jego karierę 41 lat wcześniej.

16.09.1945 r. zmarł w wieku 61 lat w swoim domu w Booterstown w hr. Dublin i został pochowany na cmentarzu Dean’s Grange w Dublinie.

W 2008 r. w Iveagh Garden w Dublinie, w pobliżu National Concert Hall, odsłonięto naturalnej wielkości pomnik McCormacka z brązu autorstwa rzeźbiarki Elizabeth O’Kane. Figura pięknie oddaje talent, emocje i pasję człowieka, którego wielu ludzi nazwało największym irlandzkim tenorem w historii.

W styczniu 2014 r. Bank Centralny Irlandii wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 10 euro z portretem McCormacka w limitowanym nakładzie 8 tysięcy sztuk. W październiku tego samego roku przed ratuszem w Athlone odsłonięto pomnik śpiewaka w pozie siedzącej, stworzony przez Rory’ego Breslina.

Na szczęście wiele nagrań McCormacka zostało zdigitalizowanych i odrestaurowanych, są one łatwo dostępne w internecie, w tym pełny koncert z 1929 r., który jest dostępny na kanale YouTube.

RB

FOTO 1: Portret Johna McCormacka, autor fotografii nieznany, Wikipedia, domena publiczna

FOTO 2: Fragment pomnika Johna McCormacka, Iveagh Gardens, Dublin, Spleodrach, Wikipedia, domena publiczna, CC BY-SA 4.0