Obszar Dublina znany jako Temple Bar graniczący z rzeką Liffey od północnej strony, Dame Street od południowej, Westmoreland Street od wschodniej i Fishamble Street od zachodniej, jest dziś najbardziej znany jako skupisko pubów, restauracji, klubów muzycznych, galerii i innych atrakcji.
Jednakże, niezwykłe w tej części Dublina jest to, że w przeciwieństwie do wielu innych europejskich „starych miast” będących turystycznym magnesem przyciągającym ze względu na zabytkową architekturę lub muzea, Temple Bar nie oferuje żadnego z tych elementów. W rzeczywistości, do stosunkowo niedawna, dzielnica ta w znanym dziś kształcie… nie istniała.
Jaka jest więc historia Temple Bar i jak ta część miasta ewoluowała do dzisiejszej postaci?
Kiedy Wikingowie przybyli do Irlandii, założyli swój główny „obóz bazowy” na obszarze znanym dziś jako Temple Bar. Zdarzenie to datuje się na 795 r. n.e. Ponad 200 lat później wynik bitwy pod Clontarf w kwietniu 1014 r. n.e. doprowadził do wypędzenia Wikingów z Irlandii.
W średniowieczu, w okresie anglo-normańskim, ta część miasta nosiła nazwę Saint Andrews Parish i była „przedmieściem” Dublina. Znajdowała się poza fortyfikacjami murów miejskich, co narażało mieszkańców, kupców i handlarzy tego obszaru na ataki, w tym ze strony rdzennej ludności irlandzkiej.
Przenosząc się wiele wieków do przodu, w 1600 r. teren ten został przebudowany w celu stworzenia ogrodów dla zamożnych angielskich rodzin. W tamtym czasie, linia brzegowa rzeki Liffey rozciągała się dalej w głąb lądu niż obecnie. Podmokłe tereny graniczące z rzeką były stopniowo zamurowywane i rekultywowane, dzięki czemu domy mogły być budowane na tym, co było linią brzegową. Ówczesne podwórka bogatych domów rozciągały się aż do brzegu wody.
Pierwsza wzmianka o Temple Bar pojawiła się jako nazwa ulicy, która była domem dla jednych z najbogatszych rodzin Dublina. Znajduje się ona na Mapie Dublina Bernarda de Gomme z 1673 r., która pokazuje odzyskane tereny i nowe budynki. Inne nazwy pobliskich ulic to: „Dammas Street” (obecnie Dame Street) i „Dirty Lane” (obecnie Temple Lane South).
„Bar” to prawdopodobnie anglicyzm starego irlandzkiego słowa „barr”, które w zależności od kontekstu mogło oznaczać „czubek”, „szczyt”, „najwyższy punkt” lub „powierzchnię”.
Powszechnie uważa się, że ulica znana jako Temple Bar wywodzi swoją nazwę od Sir Williama Temple’a, który zbudował tam dom i ogrody na początku XVI w. Temple przybył do Irlandii w 1599 r. wraz z ekspedycją wojskową hrabiego Essex, którego był sekretarzem, podczas tzw. Wojny Dziewięcioletniej (czasami nazywanej Rebelią Tyrone’a), która toczyła się od maja 1593 do maja 1603 r. Walczyła w niej Konfederacja Irlandzka (dowodzona głównie przez Hugh O’Neilla z Tyrone i Hugh Roe O’Donnella z Tyrconnell) przeciwko angielskim rządom w Irlandii. Temple ostatecznie osiedlił się w Dublinie, a później został rektorem Trinity College, pełniąc tę funkcję od 1609 r. do swojej śmierci w wieku 72 lat, która nadeszła w 1627 r.
Inną równie prawdopodobną teorią jest to, że nazwa Temple Bar została bezpośrednio zapożyczona od dzielnicy Temple Bar w Londynie, gdzie znajdowała się główna brama wjazdowa do Londynu, pochodząca ze średniowiecza.
W średniowieczu, granice City of London Corporation sięgały już poza starożytne mury obronne miasta w kilku miejscach. Aby regulować przepływ ludzi i towarów, na głównych drogach wjazdowych ustawiano kolejne bramy. Temple Bar był najczęściej używanym wjazdem, ponieważ przechodził przez niego ruch między City of London (głównym centrum handlowym Anglii) a Pałacem Westminsterskim (centrum politycznym).
Warto zauważyć, że londyńska dzielnica Temple Bar graniczy z Essex Street na zachodzie i Fleet Street na wschodzie. Nieprzypadkowo, ulice o dokładnie tych samych nazwach zajmują podobne pozycje w stosunku do dzielnicy Temple Bar w Dublinie. Dlatego wielu badaczy i historyków uważa, że jest całkiem prawdopodobne, że dublińska dzielnica Temple Bar została nazwana na cześć dzielnicy Londynu.
Być może najsłynniejszym wydarzeniem, które miało miejsce w Temple Bar w Dublinie, w Great Music Hall na pobliskiej Fishamble Street, było pierwsze w historii publiczne wykonanie „Mesjasza” Georga Friedricha Händla 13.04.1742 r. W dzisiejszych czasach dalej kontynuuje się tradycję – „Mesjasz” rozbrzmiewa tego samego dnia, w tym samym miejscu.
Z niejasnych powodów, w XVIII w. Temple Bar stało się centrum ulicznej prostytucji w Dublinie i było miejscem licznych domów publicznych, w tym także luksusowych, odwiedzanych przez członków elit i wyższych klas.
W XIX w. popularność tego miejsca spadła. Dzielnica przekształciła się w jedną z mniej lubianych, zatłoczonych części Dublina.
Na początku i w połowie XX w. Temple Bar ucierpiał z powodu miejskiego zastoju – wiele budynków mieszkalnych i magazynów opustoszało.
W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych państwowe przedsiębiorstwo transportowe Córas Iompair Éireann (CIÉ) zaproponowało wykupienie i wyburzenie nieruchomości w okolicy oraz wybudowanie na ich miejscu nowego, ogromnego terminalu autobusowego. Gdy projekt ten był na etapie planowania, zakupione budynki zostały wynajęte najemcom po stosunkowo niskich cenach. W konsekwencji powstało w tej okolicy wiele małych sklepów i galerii. Nowe miejsce przyciągnęło artystów i rzemieślników.
Pierwotne plany terminalu autobusowego obejmowały duży podziemny parking na 1500 miejsc oraz centrum handlowe na parterze i pierwszym piętrze. Sam dworzec autobusowy miał znajdować się na drugim piętrze, do którego prowadzić miały duże, długie rampy, mogące pomieścić piętrowe autobusy.
Protesty Irlandzkiego Narodowego Funduszu Powierniczego (An Taisce), lokalnych mieszkańców i właścicieli firm doprowadziły do ostatecznego anulowania projektu powstania dworca autobusowego na Temple Barze.
W 1991 r. irlandzki rząd utworzył spółkę non-profit o nazwie Temple Bar Properties, która miała nadzorować przywrócenie Temple Bar dawnej świetności w celu przekształcenia go w tzw. dzielnicę kulturalną, która miałaby pobudzić lokalną gospodarkę, a także potencjalnie przyciągnąć więcej turystów do centrum miasta.
Obecnie Temple Bar jest znane jako centrum nocnego życia Dublina z różnymi pubami, klubami nocnymi i restauracjami. Lokale te są nastawione głównie na turystów, proponują tym samym znacznie wyższe ceny.
Jednakże, obszar ten jest również lokalizacją wielu instytucji kulturalnych, w tym m.in. Irlandzkiego Centrum Fotografii, Irlandzkiego Instytutu Filmowego, Project Arts Centre, popularnego klubu muzycznego The Button Factory, a także Irlandzkiej Giełdy Papierów Wartościowych.
Podczas pandemii COVID-19 turystyka zamarła. Ze względu na decyzję rządu o zamknięciu wszystkich pubów w kraju od 15 marca do 21 września 2020 r. i nałożeniu znacznych ograniczeń, obszar ten ucierpiał ekonomicznie.
Jednakże, od tego czasu, mimo że niektóre firmy zostały zamknięte na stałe, Temple Bar nadal kwitnie. W ostatnich latach odnotowano jednak znaczny wzrost liczby rozbojów i napaści, z których wiele zwróciło uwagę irlandzkich mediów. Fakt ten nie wpłynął jednak na ogromną liczbę zagranicznych turystów i odwiedzających Dublin, którzy nadal chcą przejść mostem Ha’Penny Bridge, pokręcić się po wybrukowanych uliczkach po południowej stronie rzeki czy wypić pintę na Temple Barze.
Nawet posty w mediach społecznościowych, których autorzy narzekają na wygórowane ceny wszystkiego, nie powstrzymują ludzi przed wydawaniem dużych pieniędzy zarówno w dzień jak i w nocy. To, oczywiście, jest miodem na serce właścicieli biznesów na Temple Barze.
RB
Redakcja portalu informuje:
Wszelkie prawa (w tym autora i wydawcy) zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione.