Każdy słyszał o Albercie Einsteinie, Izaaku Newtonie, Galileuszu i oczywiście Mikołaju Koperniku. Niedawno, wraz z premierą filmu „Oppenheimer”, przypomniana został postać amerykańskiego fizyka odpowiedzialnego za projekt, w ramach którego opracowano pierwszą bombę atomową.
Jednak o jednym z najsłynniejszych irlandzkich uczonych – Erneście Thomasie Sintonie Waltonie – nie słyszymy na lekcjach fizyki. Jego wkład w rozwój nauki był jednak olbrzymi – jako pierwszy naukowiec w historii rozszczepił atom podczas eksperymentów przeprowadzonych na Uniwersytecie Cambridge w 1931 r. Dwadzieścia lat później otrzymał za to Nagrodę Nobla.
Urodzony 6 października 1903 r. w Abbeyside w hr. Waterford Walton zdobył w 1922 r. stypendium na studia matematyczne i przyrodnicze w Trinity College w Dublinie. Z kolei tytuły licencjata i magistra uzyskał w 1926 i 1927 r. Po ukończeniu studiów został przyjęty na stanowisko asystenta do zespołu badawczego kierowanego przez Sir Ernesta Rutherforda, dyrektora Cavendish Laboratory na Uniwersytecie Cambridge.
W tym czasie w laboratorium Cavendish pracowało czterech laureatów Nagrody Nobla, a kolejnych pięciu miało później otrzymać to prestiżowe wyróżnienie – w tym Walton i kolega z jego zespołu badawczego – John Cockcroft. Walton uzyskał stopień doktora w 1931 r. i pozostał w Cambridge jako pracownik naukowy do 1934 roku.
We wczesnych latach trzydziestych Walton i Cockcroft współpracowali przy budowie aparatu, który rozszczepiał jądra atomów litu poprzez bombardowanie ich strumieniem protonów przyspieszanych w lampie wysokiego napięcia o mocy 700 kilowoltów. W wyniku rozszczepienia jąder litu powstały jądra helu. Obaj naukowcy wykorzystali później bor i węgiel w swoich eksperymentach z „dezintegracją”, w wyniku których uzyskano sztuczną radioaktywność.
Eksperymenty te pozwoliły na weryfikację teorii budowy atomu zaproponowanych wcześniej przez Ernesta Rutherforda i innych badaczy. Ich specjalnie zaprojektowana i zbudowana aparatura – rodzaj akceleratora cząstek, obecnie nazywana generatorem Cockcrofta-Waltona, pomogła zapoczątkować erę eksperymentalnej fizyki jądrowej. To właśnie te badania przeprowadzone w Cambridge na początku lat trzydziestych XX w. przyniosły później Waltonowi i Cockcroftowi Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1951 roku.
Ernest Walton wrócił do Irlandii w 1934 r. do Trinity College w Dublinie, aby uczyć na Wydziale Fizyki, gdzie wykładał jako profesor przez następne 40 lat. Wykłady Waltona uznano za wybitne, gdyż potrafił on przedstawiać skomplikowane zagadnienia w sposób łatwy do zrozumienia.
Po przejściu na emeryturę w 1974 r. przez resztę życia utrzymywał bliską współpracę z uczelnią. Krótko przed śmiercią wyraził swoje trwające całe życie oddanie Trinity College, przekazując swój medal Nobla i wyróżnienie Kolegium uczelni.
Walton zmarł w Belfaście 25 czerwca 1995 r. w wieku 91 lat. Został pochowany na cmentarzu Deansgrange w Dublinie.
BB
Redakcja portalu informuje:
Wszelkie prawa (w tym autora i wydawcy) zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione.