Stwierdzenie, że w ostatnich dziesięcioleciach Irlandia przeszła głęboką transformację społeczną i kulturową, to niedopowiedzenie. To, co dziś uważane jest za podstawowe swobody dotyczące życia osobistego, kiedyś, i to całkiem niedawno, było nie do pomyślenia.
Być może żaden inny przypadek w niedawnej historii Irlandii nie ilustruje tej przemiany tak dobitnie, jak doświadczenie nauczycielki Eileen Flynn. Chociaż nie jest dziś powszechnie znana, jej tragiczna historia stanowi przejmujące przypomnienie, że nie tak dawno temu Irlandia nie była przyjaznym, tolerancyjnym i niewykluczającym społeczeństwem, jakim jest dzisiaj.
Warto też zauważyć, że nie tak dawno temu kariera zawodowa nauczyciela mogła zostać zniszczona, jeśli ten zaangażował się w zachowanie, które zostało uznane za moralnie niedopuszczalne –przynajmniej w oczach Kościoła Rzymskokatolickiego.
Historia Eileen Flynn rysuje się mniej więcej tak…
Jest rok 1982. Minęło 70 lat, odkąd Irlandia uniezależniła się od Wielkiej Brytanii, ustanawiając Wolne Państwo Irlandzkie. Jednak siedem dekad później, Kościół Rzymskokatolicki nadal ma znaczny wpływ na wiele aspektów życia społecznego i kulturalnego. Przez ostatnie cztery lata Eilleen Flynn była nauczycielką języka irlandzkiego i historii w Holy Faith Convent – szkole dla dziewcząt prowadzonej przez Siostry Świętej Wiary, mieszczącej się w New Ross w hr. Wexford.
Flynn została wychowana jako katoliczka i ukończyła uniwersytet w Galway. Na przełomie 1980/1981 r. zaangażowała się w związek z Richiem Roche, żonatym, ale pozostającym w separacji ojcem trójki dzieci, który prowadził pub w New Ross.
W tych czasach branie rozwodów było w Irlandii nielegalne.
W małym miasteczku szybko rozeszła się wieść o związku Flynn z Roche. W wyniku tego, dyrektor szkoły ostrzegł ją, że rodzice skarżyli się na ten skandal. Pogroził kobiecie, że zostanie zwolniona ze stanowiska nauczyciela, jeśli związek z Roche’m zostanie kontynuowany.
Flynn utrzymywała, że jej życie prywatne nie jest sprawą szkoły.
W listopadzie 1981 r. Eileen Flynn przeprowadziła się do domu Roche’a, a w kwietniu 1982 r. poinformowała o swojej ciąży nową dyrektorkę szkoły, siostrę Mary Annie Power, która zaproponowała, że zorganizuje poród w Londynie i pomoże oddać dziecko do adopcji. Obrażona Flynn odrzuciła ofertę.
W tym samym miesiącu dyrektorka szkoły zagroziła nauczycielce, że zostanie zwolniona, jeśli nie zmieni swojego „stylu życia”.
Jednak Flynn urodziła dziecko w Irlandii 6 czerwca 1982 r., a następnie poinformowała szkołę, że ona i Roche będą wspólnie wychowywać dziecko. 6 sierpnia dyrektorka szkoły powiedziała, że z powodu tego, co określiła jako „jawne odrzucenie przez Flynn norm i zachowań oraz ideałów, które szkoła ma promować”, musi albo zrezygnować, albo zostanie zwolniona.
Nieugięta Flynn odmówiła rezygnacji i została zwolniona przez szkołę 22 sierpnia, ze skutkiem od 20.11.1982 r.
29 sierpnia Flynna poinformowała dyrektorkę szkoły, że skontaktowała się z prawnikiem i zakwestionuje zwolnienie. W marcu 1983 r. wniosła sprawę do Trybunału Apelacyjnego ds. Zatrudnienia (prekursora ds. Stosunków Pracy), zarzucając niesprawiedliwe zwolnienie na podstawie ustawy o nieuzasadnionych zwolnieniach z 1977 r., która zabraniała dyskryminacji ze względu na pochodzenie.
Prawie rok później, w lutym 1984 r., Trybunał odrzucił roszczenie Flynn. Kobieta następnie odwołała się do Sądu Okręgowego, gdzie dwoje rodziców uczniów zeznało, że złożyli pisemne skargi na Flynn do szkoły. Sędzia prowadzący, Noel Ryan, podtrzymał werdykt Trybunału Apelacyjnego.
Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego. 8.03.1985 roku. Sędzia Declan Costello podtrzymał werdykt sędziego Ryana, na tej podstawie, że zwolnienie Flynn nie było spowodowane jej ciążą, ale raczej pozamałżeńskim związkiem z Roche’m. Kobieta nie była w stanie ponieść kosztów apelacji od wyroku Sądu Najwyższego i nie podjęła dalszych kroków prawnych w tej sprawie.
Ze względu na swój bezprecedensowy charakter, ta sprawa sądowa była wówczas przedmiotem wielu komentarzy w mediach i publicznych kontrowersji.
Liczne feministyczne i liberalne komentatorki polityczne uważały zwolnienie Flynn i brak możliwości odwołania się do sądu za kwintesencję zaściankowego, konserwatywnego społeczeństwa katolickiego tamtych czasów, które było całkowicie nieprzychylne dla podstawowych praw kobiet.
Tymczasem, Eilee Flynn miała drugie dziecko z Roche’m. Razem wychowywali je wraz z trójką dzieci z poprzedniego związku mężczyzny. Para prowadziła puby, a 8 września 1997 r. wzięła ślub cywilny, 15 miesięcy po tym, jak prawo legalizujące rozwód w Irlandii weszło w życie, czyli 17.06.1996 r.
Legalizacja rozwodów w Irlandii nastąpiła po wyniku referendum z 24.11.1995 r. w sprawie zniesienia konstytucyjnego zakazu rozwodów, który został zatwierdzony większością zaledwie 0,56 proc. oddanych głosów (50,28 proc. za, 49,72 proc. przeciw). Najwięcej głosów oddali wyborcy z Dublina i okolic, podczas gdy większość pozostałych regionów kraju odrzuciła tę propozycję. Łącznie oddano ponad 1,63 mln głosów, co stanowiło frekwencję 62,15 proc.
Eileen, która przyjęła nazwisko męża – Roche, powróciła do pracy jako nauczycielka w 2005 r., zatrudniając się w szkole podstawowej prowadzonej przez Braci Chrześcijan. Niestety zmarła nagle 9.09.2008 r., mając zaledwie 53 lata.
Za to, że wytrzymała nagonkę mediów, ostracyzm i osąd wielu konserwatystów, którzy w tamtym czasie rządzili w Irlandii, Eileen Roche zasługuje na uznanie jako kobieta o silnym charakterze i odwadze, która walczyła o swoje prawo, a tym samym o prawa wszystkich irlandzkich kobiet. O prawo zupełnie podstawowe – do życia zgodnie z własnym wyborem, w związku pełnym miłości i zgody. Niezależnie od tego, czy ktoś uważał to za niemoralne czy grzeszne.
Richie Roche zmarł 24.12.2021 r. Przeżyło go pięcioro dzieci: Regina, Rebecca, Patrick, Diarmuid i Richie Junior.
RB
FOTO: Eileen Flynn i Richie Roche, ok. poł. lat 80., reddit.com/r/irishhistory
Redakcja portalu informuje:
Wszelkie prawa (w tym autora i wydawcy) zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione.