Celtyccy Irowie

Pierwsi przybysze na Szmaragdowej Wyspie

Pierwsi ludzie, którzy zamieszkiwali Szmaragdową Wyspę w epoce mezolitu, nazwani byli Irami. Pędzili koczowniczy tryb życia, ale trudnili się też myślistwem, zbieractwem i rybołówstwem.

Z dalekiej Europy

W IV tysiącleciu p.n.e., ze Starego Kontynentu na cały świat rozpowszechniła się, dzięki Irom, tak zwana rewolucja neolityczna, która zapoczątkowała uprawę zbóż. Wtedy upowszechnił się osiadły tryb życia i hodowla zwierząt. Okres ten wiązał się też z rozwojem budownictwa megalitycznego, w tym grobów korytarzowych. Irowie, zapoczątkowali też metalurgię brązu, pozyskując miedź z miejscowych złóż Szmaragdowej Wyspy.

Obróbka złota

W II i I tysiącleciu p.n.e. Irowie w sposób doskonały rozwinęli obróbkę złota, a ich wyroby z brązu były nawet przedmiotem eksportu. W drugiej poł. I tysiąclecia p.n.e. dzięki Irom upowszechniało się też użycie żelaza, sukcesywnie zastępującego brąz.

Epika irlandzka

Wielka inwazja Celtów na Irlandię przyczyniła się do spisania epiki irlandzkiej, opiewającej walki bohaterów i królów irlandzkich. To właśnie dzięki Irom nastała „epoka heroiczna”. Stanowiła odbicie rzeczywistych wydarzeń z końca I tysiąclecia p.n.e. i pierwszych wieków n.e.

W IV w. n.e. Irowie rozpoczęli wtedy łupieżcze ataki na rzymską Brytanię. Ukazali światu swój waleczny charakter, powiązany z kolejnymi ekspansjami wojennymi. U schyłku starożytności, Irowie migrowali też na zachodnie wybrzeże Walii i Szkocji, szerząc tam swoją kulturę i religię. Te tereny dzięki Irom zaczęły nosić nazwę „Dalriady”.

Kraj rolniczy

Irlandia za czasów Irów była krajem rolniczym, a osadnictwo tworzone było przez pojedyncze gospodarstwa. To właśnie z nich w sposób sukcesywny powstały niewielkie osady i grody noszące nazwę „crannog”.

Irowie zakładali je na sztucznych wyspach, dając z czasem początek celtyckim miastom. Podstawową komórkę społeczeństwa Irów stanowiła rodzina patriarchalna zwana potocznie „fine”. To właśnie ona kultywowała tradycyjne prawo przekazywane przez „brehonów” młodym potomkom. Prawo Irów regulowało w szczegółowy sposób stosunki zhierarchizowanego społeczeństwa.

Społeczność celtyckich Irów

Społeczność Irów stanowili zarówno ludzie uprzywilejowani, z królami na czele, a także ludzie wolni i niewolnicy. Szczególną pozycję społeczną Irowie przyznawali rzemieślnikom i artystom. Wyjątkowo ceniono zaś kowali, lekarzy i harfistów. Większość Irów celtyckich była zależna od królów, ale prym nad nimi sprawowali społeczni władcy, a także prowincjałowie pięciu federacji.

Irowie w szczególny sposób dbali o swoje społeczeństwo, pilnując zasad moralno-społecznych, szczególnie dobra kobiet i dzieci.

Ewa Michałowska -Walkiewicz

FOTO: Celtycki, pozłacany krążek z brązu z Auvers-sur-Oise w Val-d’Oise, datowany na początek IV wieku p.n.e.; na wystawie w Cabinet des Médailles Bibliothèque Nationale w Paryżu, Wikipedia, Gun Powder Ma, domena publiczna, CC BY-SA 3.0