Celtowie a sztuka garncarska

Nie święci garnki lepią

Naczynia z gliny od zawsze stanowiły podstawę każdego gospodarstwa. To właśnie garncarstwo pomogło rozwinąć się plemionom zamieszkującym Szmaragdową Wyspę. Garncarstwo celtyckie dało się poznać z jak najlepszej strony, gdy Celtowie zamieszkiwali tereny dzisiejszej Polski.

Naczynia gliniane w Polsce

Na ziemiach polskich gliniane garnki pojawiły się około 5400 lat p.n.e. To właśnie wtedy na te tereny przybyły celtyckie ludy rolnicze, które posiadały umiejętność wytwarzania bogato zdobionych naczyń, przeznaczonych do gotowania strawy czy użytku w rytuałach religijnych. Początkowo wypalano je w bardzo wysokich temperaturach, przez co były delikatniejsze i szybciej ulegały uszkodzeniu.

Głównym materiałem, z którego wykonywano naczynia była glina. Stosowano także domieszki mineralne, takie jak piasek i tłuczeń, które wzmacniały konstrukcję. Początkowo naczynia lepiono ręcznie z taśm i wałków glinianych. Z biegiem lat, tuż po ich wysuszeniu, wypalano je w ognisku w bardzo krótkim czasie.

Przybycie w ok. 300 r. p.n.e. na tereny dzisiejszej Polski ludności celtyckiej znacznie wzbogaciło rzemiosło garncarskie o umiejętność toczenia naczyń na kole. Najbardziej znane stanowisko archeologiczne znajduje się w okolicach krakowskiej Nowej Huty, gdzie odkryto osady celtyckie z ceramiką wytwarzaną na kole. Co więcej, ludy słowiańskie wykonywały piece do wypalania ceramiki w ziemi, zaś Celtowie unowocześnili tę sztukę, wykonując piece naziemne.

Różne rodzaje gliny garncarskiej

Garncarze celtyccy kopali pokłady gliny znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie wykonanych przez siebie pieców. Jednakże, gatunek polskich glin nie zawsze odpowiadał ich oczekiwaniom. Szybko zatem doszli do przekonania, że istotnym z punktu widzenia technologii garncarskiej jest właściwy gatunek gliny, które podzielono na tłuste i chude. Gliny tłuste cechują się małą zawartością piasku, przez co są bardziej plastyczne, ciągliwe, a po wypaleniu dają masę „czerepową” o przełomie zwartym i nieprzepuszczalnym, ale naczynia z nich wykonane łatwo pękają podczas wypału w piecu garncarskim.

Gliny chude, zawierają znaczniejszą domieszkę piasku. Są mniej plastyczne i bardziej porowate, a ich powierzchnia po wypaleniu pozostaje szorstka. Najbardziej rozpowszechnionym typem glin są gliny żelaziste o wypale barwy czerwonej. To właśnie z nich Celtowie wykonywali naczynia używane w gospodarstwach. Zaś z bardziej delikatnych glin Celtowie robili naczynia, na których składali dary dla bogów oraz swoich zmarłych.

Ewa Michałowska -Walkiewicz

FOTO: Śląska celtycka kultura materialna, ceramika celtycka, Dolny Śląsk (od 300 p.n.e. do n.e.), Wikimedia, Silar, domena publiczna.