Antoksydanty i wolne rodniki

Antyosydanty, inaczej antyutleniacze lub przeciwutleniacze, to związki chemiczne, które mają za zadanie zwalczanie i neutralizowanie wolnych rodników znajdujących się w organizmie człowieka, a spożywanie tych związków uznaje się za najważniejszy element profilaktyki większości chorób. Wolne rodniki są to bardzo reaktywne formy tlenu, które „napadają” na nasze komórki uszkadzając je i przyczyniając się do m.in. tworzenia się nowotworów i innych poważnych chorób w naszym organizmie.

Do powstawania wolnych rodników przyczynia się:
• zanieczyszczenie środowiska;
• używki – alkohol, papierosy;
• przyjmowanie niektórych leków;
• przewlekły stres;
• spożywanie przetworzonej żywności;
• ekspozycja na promieniowanie jonizujące czy nadfioletowe;
• bardzo intensywny wysiłek fizyczny;
• kontakt z rozpuszczalnikami, odczynnikami, utlenionymi kosmetykami, itp.

Zbyt duża ilość wolnych rodników tlenowych w organizmie powoduje znaczne zwiększenie ryzyka rozwoju chorób zaliczanych do grupy chorób cywilizacyjnych, bo wolne rodniki:
• odgrywają kluczową rolę w rozwoju nowotworów (jedną z głównych przyczyn nowotworów atakujących inne narządy, zwłaszcza: piersi, płuca, układu kostnego oraz narządów rozrodczych);
• uszkadzają DNA;
• uszkadzają komórki tkanki chrzęstnej, kolagenu i kwas hialuronowego, przyczyniają się do chorób degeneracyjnych w obrębie stawów;
• przyczyniają się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, choroby Alzheimera, Parkinsona czy demencji;
• mogą przyczynić się do powstania stwardnienia rozsianego, rozedmy, katarakty;
• powodują miażdżycę, skrzepy, zawały, cukrzycę, schorzenia wzroku, nieżyty żołądka i dwunastnicy, niewydolność nerek i trzustki, stan zapalny nerek, trzustki i jelit, otyłość, depresję, zespół metaboliczny, etc.
• mają wpływ ma rozwój astmy, zwłóknienia płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc;
• przyczyniają się do powstawania zmian skórnych: zmarszczek, rozszerzenia naczyń krwionośnych, szorstkości, przybierania żółtawego zabarwienia, zaburzeń barwnikowych, kruchości naczyń krwionośnych (co prowadzi do powstawania wybroczyn);
• odpowiadają za schorzenia autoimmunologiczne, np. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca.

Pamiętaj:
Im dłuższy czas obróbki przemysłowej żywności (żywność przetworzona), tym produkt ma więcej wolnych rodników a im dłuższa data ważności, tym jeszcze większa ich ilość. Dodatkowo, im więcej zastosowano ulepszaczy, stabilizatorów, wypełniaczy, sztucznych barwników, tym większe nasycenie wolnymi rodnikami.
Organizm wykazuje zdolność samodzielnej neutralizacji nadmiaru wolnych rodników. System ten działa sprawnie do czasu, gdy homeostaza organizmu nie zostanie zachwiana.

Jak się bronić?
• przede wszystkim stosuj dietę bogatą w antyutleniacze (jaja, tłuste ryby, owoce, warzywa, orzechy, mięso);
• unikaj stresu, ogranicz lub rzuć palenie papierosów i alkohol, wysypiaj się, pij dużo wody, unikaj zanieczyszczeń i „biernego palenia”;
• w pewnych sytuacjach wspomoże cię dodatkowa suplementacja, odpowiednimi i w odpowiednich dawkach, witaminami i minerałami (przede wszystkim witaminy A, C, E oraz selen, magnez, cynk, beta-karoten, koenzym Q10, kwas liponowy, kwercetyna, białka enzymatyczne);
• zachowaj umiar w jedzeniu, aby nie doprowadzać do ciągłego podjadania i wprawiania organizmu w stres oksydacyjny;
• unikaj przetworzonej żywności, tłuszczów trans, cukru;
• zwiększ ilości wypijanej herbaty, zwłaszcza zielonej. Sporą ilość antyoksydantów zawierają również inne zioła, np. dzika róża, miłorząb japoński, rumianek i lukrecja;
• systematycznie wykonuj ćwiczenia o średnim lub lekkim stopniu intensywności.

Obecnie znanych jest ponad tysiąc fitochemikaliów, a do najbardziej uznanych w kontekście właściwości antyoksydacyjnych należą likopeny pomidorów, siarczki allilu cebuli, porów i czosnku, flawonoidy owoców i warzyw oraz polifenole herbaty i winogron.

Maciej Jaworski FAT OUT

Autor mieszka od 19-lat w Irlandii (Co. Cork) w wolnym czasie uwielbia czytac ksiazki, gotowac oraz spacerowac z psem – Staffikiem. Posiada wieloletnie doswiadczenie udokumentowane certyfikatami z dziedziny dietetyki, kulturystyki, powerliftingu. Pomaga ludziom w powrocie do zdrowia po kontuzjach, pomaga w chorobach metabolicznych i problemach hormonalnych oraz wspólpracuje z osobami z nadwaga. Obecny Mistrz Swiata, Mistrz Irlandii oraz Vice-mistrz Polski w Bench Press.